Trong công tác khảo sát đo sâu đa tia, có những vấn đề không thể tránh khỏi khiến dữ liệu thu thập được bị ảnh hưởng và tác động. Do đó, để dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia chính xác hơn, người thực hiện cần kiểm soát những yếu tố then chốt nhất định.
Làm gì để dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia chính xác hơn?
Bất kể người khảo sát nào cũng sẽ gặp vài trường hợp về dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khách quan nằm ngoài tầm kiểm soát. Từ thời tiết xấu đến tình trạng, hình thái của đáy biển, hoạt động của sinh vật biển (cá), hoạt động giao thông của các phương tiện thủy khác… đều là các yếu tố không thể kiểm soát sẽ luôn ảnh hưởng đến dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia. Đó là lý do tại sao kiểm soát các yếu tố có thể kiểm soát là rất quan trọng.
Để kiểm soát tốt các yếu tố khách quan, giúp dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia được chính xác hơn, người khảo sát cần phải:
– Luôn đảm bảo các thiết bị được lắp đặt đúng phương pháp
Trước bất kì hoạt động khảo sát nào, bạn phải luôn thực hiện một số bước kiểm tra cơ bản về các thông số cài đặt của thiết bị, bao gồm:
- Kiểm tra cảm biến chuyển động: Hướng lắp đặt phải đúng với các trục của phương tiện để tránh tình trạng các giá trị Roll/Pitch bị lẫn với nhau, và có tốc độ xuất dữ liệu phù hợp ~ 100hz
- Kiểm tra la bàn chỉ hướng/vị trí lắp đặt anten Heading: Đảm bảo rằng thiết bị được lắp đặt và cân chỉnh chính xác với trục dọc của phương tiện.
- Kiểm tra anten định vị GNSS: Lắp đặt anten ở vị trí thoáng, không có vật cản phía trên, bảo vệ các kết nối không chống nước và kiểm tra cáp không bị đứt gãy. Sử dụng tín hiệu đồng bộ thời gian PPS và chuỗi ZDA để dữ liệu được đồng bộ chính xác.
- Kiểm tra cần lắp đầu phát biến đa tia và các dây cột: Cần lắp phải được cố định chắc chắn không bị rung khi phương tiện di chuyển. Nên tránh sử dụng dây thừng ở phía trước và phía sau để cố định cần, trừ khi dây được lắp đặt trên mực nước.
– Xác định các giá trị offset khi lắp đặt
Luôn tiến hành đo đạc các giá trị offset cho các vị trí lắp đặt thiết bị, trước khi bắt đầu thu thập dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia. Nên :
- Đo các giá trị offset từ điểm tham chiếu trên phương tiện đến điểm tham chiếu của thiết bị, sau đó đo ngược từ điểm tham chiếu của thiết bị đến điểm tham chiếu trên phương tiện, kết quả của 2 lần đo này phải khớp nhau trong khoản vài cm hoặc ít hơn.
- Luôn sử dụng quả dọi khi thực hiện các phép đo theo phương đứng để kết quả chính xác nhất.
- Kiểm tra đi kiểm tra lại các số đo offset, nó sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian sau này.
– Tiến hành nhiều lần thu thập dữ liệu Patch Test
- Luôn thu thập dữ liệu Patch Test vài lần để đạt được kết quả dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia chính xác.
- Đối với các giá trị Pitch, Latency và Heading, hãy sử dụng các địa vật thay vì mái dốc ở địa hình đáy.
- Nếu sử dụng mái dốc, việc điều khiển phương tiện phải chính xác ở cả 2 lần chạy.
- Xác tàu đắm, đường ống hoặc các địa vật khác phù hợp hơn là sử dụng mái dốc để tiến hành Patch Test.
- Các bước thu thập dữ liệu Patch test về Pitch, Latency và Heading nên được thực hiện ở các vùng nước sâu nhất có thể.
- Nên thu thập vận tốc âm thanh của toàn cột nước của khu vực thu thập dữ liệu.
– Thu thập dữ liệu vận tốc âm thanh trong nước chính xác
- Nếu cảm biến đo vận tốc âm thanh lắp đặt ở đầu phát biến hoạt động không chính xác, dữ liệu có thể có xu hướng cong lên hoặc cong xuống theo toàn bộ đường đo
- Thu thập nhiều lần ở nhiều vị trí khác nhau dữ liệu vận tốc âm thanh trong cột nước, điều này sẽ giúp dữ liệu chính xác hơn.
Xử lý các lỗi dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia
Nếu đã thực hiện tốt những lưu ý trên, nhưng dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia thu được vẫn có lỗi, lúc này người khảo sát cần tìm hiểu về nguyên nhân gây ra lỗi để có thể khắc phục đúng cách. Dưới đây là một số lỗi dữ liệu khảo sát đa tia phổ biến và nguyên nhân gây ra chúng:
– Dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia bị sai lệch về cao độ
Đặc trưng của lỗi này được thể hiện bởi sự gợn sóng đồng đều hoặc các đường gờ trên toàn bộ đường quét.
Dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia bị sai lệch về cao độ
Nguyên nhân dẫn đến sai lệch về cao độ của dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia thường là:
- Băng thông Heave của thiết bị cảm biến chuyển động (cài đặt giá trị không phù hợp).
- Các giá trị offset vị trí lắp đặt của cảm biến chuyển động bị sai lệch.
- Cảm biến chuyển động lắp sai vị trí (sai hướng..).
– Dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia bị lỗi đồng bộ thời gian
Lỗi dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia cuộn sóng như mái ngói (Roll) có điểm đặc trưng là các dữ liệu ở 2 rìa đường quét sẽ dao động lên xuống như mái ngói âm dương, và không xuất hiện ở vùng tia giữa (Nadir).
Nguyên nhân dẫn đến slỗi đồng bộ thời gian của dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia thường là cảm biến chuyển động lắp đặt lệch so với trục tàu. Khi này, cần lắp đầu phát biến bị rung lắc.
Dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia bị lỗi đồng bộ thời gian bị cuộn mái ngói ở tần số cao (các đỉnh gần nhau) do cần lắp đặt bị rung khi thu thập dữ liệu.
Hiệu ứng thắt nơ vì lỗi đồng bộ thời gian.
– Dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia bị lỗi lệch độ sâu giữa các đường chạy
Nguyên nhân dẫn đến lỗi này thường là:
- Thời gian ổn định giá trị Heave ở mỗi đầu đường chạy sau khi phương tiện xoay trở.
- Thông số cài đặt giá trị Heave ở cảm biến chuyển động không phù hợp.
Dữ liệu khảo sát đo sâu đa tia bị lỗi lệch độ sâu giữa các đường chạy
Một số lỗi có thể được khắc phục bằng các hiệu chỉnh dữ liệu, bao gồm:
- Thay đổi các giá trị offset;
- Tiến hành bar check để xác nhận độ sâu Z của đầu phát biến;
- Các giá trị hiệu chuẩn của thiết bị đo sâu đa tia;
- Tiến hành thu thập dữ liệu patch test lại để có thêm dữ liệu;
- Điều chỉnh thủy triều;
- Điều chỉnh vận tốc âm thanh;
- Độ cân bằng của phương tiện khi di chuyển (mớn nước…).
Tuy nhiên, các vấn đề khác, tức là các hiệu ứng lỗi khác nhau, không thể khắc phục ở bước sau. Bao gồm:
- Lỗi của cảm biến đo vậ ntốc âm trong nước, ở vị trí lắp đầu dò, được sử dụng để điều khiển chùm tia thu hoặc giá trị nhập bằng tay không chính xác so với giá trị thực tế của khu vực đo;
- Sự dịch chuyển – rung lắc của cần lắp đầu phát biến, cảm biến chuyển động;
- Thiếu dữ liệu vận tốc âm của cột nước;
- Lỗi thiết bị định vị bị mất độ chính xác (gián đoạn tín hiệu hiệu chỉnh DGPS – RTK);
- Lỗi đồng bộ thời gian;
- Lỗi của cảm biến chuyển động, các giá trị bị chạy không hồi về đúng, cảm biến bị hỏng.
Mỗi công việc khảo sát sẽ có những vấn đề không thể kiểm soát riêng của nó, như thời tiết xấu, gió mạnh, biển động. Tuy nhiên, có thể giảm thiểu sai số và sai sót trong quá trình thu thập dữ liệu đo sâu đa tia, đồng thời đảm bảo chất lượng dữ liệu tốt nhất có thể bằng cách kiểm soát tất cả các yếu tố có thể trong lúc khảo sát thông qua tiến hành các bước kiểm tra, thử nghiệm và đảm bảo các thiết bị được lắp đặt chắc chắn, an toàn.
Để được tư vấn và hỗ trợ về các vấn đề trong thu thập, xử lý dữ liệu đo sâu đa tia, cũng như khảo sát thủy đạc, hãy liên hệ đến HOTLINE 0903 825 125 ngay hôm nay!
>>> Xem thêm: Quy định lắp đặt và kiểm tra thiết bị đo sâu hồi âm đa tia
