Hệ thống giám sát hàng hải được xây dựng từ nhiều thiết bị, phần mềm và hạ tầng công nghệ, giúp quản lý giao thông đường thủy, phát hiện rủi ro và hỗ trợ điều phối hiệu quả. Nhờ đó, các cảng biển, cơ quan quản lý và tàu thuyền có thể vận hành an toàn, tuân thủ quy định và ứng phó kịp thời trước mọi tình huống.
Hệ thống giám sát hàng hải là gì?
Hệ thống giám sát hàng hải (Maritime Monitoring System) là tập hợp các thiết bị, phần mềm và hạ tầng công nghệ được triển khai trên tàu, trạm bờ hoặc trung tâm điều hành, nhằm:
- Theo dõi hoạt động của tàu thuyền trên biển theo thời gian thực.
- Cung cấp dữ liệu về vị trí, tốc độ, hướng di chuyển, tình trạng hàng hải.
- Hỗ trợ quản lý giao thông đường thủy, đảm bảo an toàn hàng hải và phục vụ các hoạt động tìm kiếm cứu nạn, phòng ngừa sự cố trên biển.
Hệ thống giám sát hàng hải gồm các thiết bị, phần mềm được triển khai để theo dõi, cung cấp dữ liệu và hỗ trợ giao thông, đảm bảo an toàn hàng hải.
Hệ thống giám sát hàng hải gồm những thiết bị nào?
Tùy mục tiêu và quy mô (trên tàu hay trạm bờ), một hệ thống giám sát hàng hải bao gồm:
Trên tàu thuyền:
- AIS (Automatic Identification System): Truyền thông tin vị trí, tốc độ, hải trình đến trạm bờ và tàu khác.
- Radar hàng hải: Phát hiện tàu, chướng ngại vật và hỗ trợ tránh va chạm.
- GNSS/GPS: Xác định chính xác vị trí và dẫn dường.
- ECDIS (Electronic Chart Display and Information System): Hệ thống hải đồ điện tử, kết hợp dữ liệu từ AIS, GPS, radar
- VHF/DSC Radio: liên lạc hàng hải, phát tín hiệu cấp cứu.
Tại trạm bờ và trung tâm giám sát:
- Trạm AIS bờ (Coastal AIS Station): Thu thập dữ liệu AIS từ tàu.
- Hệ thống VTS (Vessel Traffic Service): Giám sát, điều phối giao thông hàng hải tại cảng và luồng.
- Radar bờ biển: Giám sát tầm xa, phát hiện tàu không phát AIS.
- Hệ thống camera giám sát hàng hải: Quan sát trực quan tại khu vực cảng, cửa sông, vùng ven bờ.
- Trung tâm điều hành tích hợp (Control Center): Phân tích, lưu trữ dữ liệu, đưa ra cảnh báo và chỉ đạo.
Tùy vào quy mô mà các thiết bị, phần mềm sử dụng cho hệ thống giám sát hàng hải sẽ khác nhau.
Vai trò của của hệ thống giám sát hàng hải trong đảm bảo an toàn hàng hải
– Giám sát giao thông hàng hải
Trong hoạt động giao thông hàng hải thì khi tàu di chuyển trong của cảng lớn vào giờ cao điểm có nhiều tàu ra vào ( tàu hàng, tàu kéo, tàu khách,… ). Các thiết bị ở khu vực trạm bờ như trạm thu AIS bờ + Radar bờ + hệ thống camera sẽ thu tín hiệu và thông tin cụ thể về vị trí, tốc độ, hành trình,.. từ đó trung tâm VTS hiển thị thông tin cả tất cả tàu thu được tín hiệu trong khu vực hiển thị lên bản đồ
Các điều phối viên có thể kiểm tra xung đột lịch trình hay không (giao thừa luồng, thời gian xếp dỡ tại cầu) thông qua dữ liệu hệ thống giám sát hàng hải thu được. Nếu có xung đột, VTS sẽ phát chỉ dẫn qua VHF cho tàu giảm tốc, giữ vị trí, thay đổi slot hoặc tạm dừng ở khu neo đậu. Ngoài ra thì hệ thống cũng sẽ ghi lại nhật ký, lưu trữ dữ liệu để phân tích sau này.
Trong hoạt động này, các thiết bị chính tham gia vào: Trạm thu phát AIS bờ, Radar bờ, hệ thống Camera, radio VHF.
– Phòng ngừa va chạm
Trong 1 số trường hợp hoạt động trong khu vực sương mù dày và dàng có 1 tàu kéo dàng dẫn đoàn nhiều tàu nhỏ di chuyển trong luồng hẹp, khi đó hệ thống Radar X-band và ARPA trên tàu sẽ tính toán thời gian gian tiếp cận và khoảng cách tiếp cận của tàu dẫn đoàn với các tàu xung quanh, để đưa ra cảnh báo và hiển thị trên ECDIS của luồng. Khi nhận được cảnh báo, thuyền trưởng và hoa tiêu của tàu xung quanh sẽ xem xét đường gợi ý để thực hiện hành động tránh theo SOP hoặc báo với VTS nếu cần.
Thiết bị chính tham gia hỗ trợ: Radar + ARPA, AIS, ECDIS, GNSS, VHF.
Hệ thống giám sát hàng hải giúp hỗ trợ tàu thuyền phòng ngừa va chạm.
– Cảnh báo và hỗ trợ ứng phó sự cố
Trường hợp khẩn cấp như tàu mất động cơ, bị trôi hay mất khả năng điều động khi sắp đâm va vào khu vực có chướng ngại (bờ biển, xác tàu đắm,..) thì tàu có thể phát tín hiệu qua EPIRB hoặc AIS-SART, VTS/radar nhận tín hiệu vị trí và tình trạng tàu.
Từ đó VTS sẽ phối hợp với đội cứu hộ, xác định lực lượng gần nhất ( tàu kéo, tàu cứu hộ hoặc có thể là tàu đang hoạt động gần đấy ) để tham gia hoạt động cứu hộ cứu nạn. Đồng thời hướng dẫn tàu mất động cơ giữ vị trí an toàn (nếu có thể), triển khai kéo/ sơ tán. Trong quá trình này cần ghi video/radar track làm bằng cứng cho điều tra sự cố sau này.
Thiết bị chính cần dùng: EPIRB – hệ thống phát tín hiệu cứu hộ khẩn cấp, radar của tàu và bờ, AIS, camera
– Quản lý an ninh chủ quyền biển đảo
Trong hoạt động an ninh – chủ quyền, khi phát hiện tàu đáng ngờ hoạt động trong khu vực cấm hoặc ngưng bật AIS ( bất hợp pháp ). Trung tâm VTS/ trung tâm giám sát cảnh báo lực lượng tuần tra, cảnh sát biển tiến hành kiểm tra, yêu cầu tàu bật hoặc dừng hạ thuyền để kiểm tra qua VHF hoặc lên tàu kiểm tra trực tiếp. Đồng thời cũng ghi nhận bằng chứng từ radar track, ảnh camera nếu có để xử lý pháp lý
Thiết bị trong hoạt động này: Radar bờ, trạm thu AIS, Camera giám sát, hệ thống phân tích hành vi.
Giám sát hàng hải góp phần bảo vệ chủ quyền và an ninh vùng biển đảo.
– Hỗ trợ bảo vệ môi trường biển
Trong khu vực cảng, hệ thống Camera trong khu vực có thể phát hiện dấu vết dầu váng quanh vị trí tàu chở dầu sau va chạm. Trung tâm điều phối sẽ tiến hành xác minh, ghi nhận tọa độ để phong tỏa khu vực, điều động tàu ứng phó (tàu quét dầu) và khởi động quy trình điều tra nguồn gốc dựa trên dữa liệu Camera, AIS, track of ship và thông báo cho cơ quan môi trường
Thiết bị tham gia: hệ thống AIS, Radar, camera, sensors hóa học nếu có, hệ thống thông báo và bản đồ tác động.
– Cơ sở dữ liệu cho quy hoạch và quản lý cảng biển
Trong hoạt động duy tu hoặc nâng cấp, mở rộng cảng biển. Sẽ dựa trên dữ liệu lịch sử VTS/AIS cho thấy thời điểm cao điểm ở mỗi khu vực để đưa ra quyết định khu vực nào cần nâng cấp và sẽ được thực hiện nâng cấp khi nào. Dựa vào đó nên phương án nạo vét, mở rộng bến hoặc điều chỉnh slot và mô phỏng tác động.
Thiết bị chính: Hệ thống lưu trữ VTS/AIS, phần mềm phân tích dữ liệu – Traffic Analytics, ECDIS, mô phỏng luồng tàu.
Qua đó thấy rằng, hệ thống giám sát hàng hải đóng vai trò không thể tách rời trong quản lý giao thông biển, phòng ngừa sự cố và bảo đảm an ninh chủ quyền. Khi được đầu tư đồng bộ và vận hành đúng chuẩn, hệ thống giúp tối ưu điều phối tàu thuyền, nâng cao năng lực quản lý và giảm thiểu rủi ro trên biển.
Để được tư vấn chi tiết về các thiết bị sử dụng cho hệ thống giám sát hàng hải, hãy gọi ngay đến HOTLINE 0903 825 125 ngay hôm nay!
>>> Xem thêm: Tích hợp quan trắc KTTV vào hệ thống cảnh báo thiên tai và an toàn hàng hải
