Máy kinh vĩ là một dụng cụ được sử dụng phổ biến trong trắc địa. Thế nhưng, không phải bất kỳ người dùng nào cũng biết được đầy đủ về cấu tạo và chức năng của máy kinh vĩ. Hãy cùng Đất Hợp tìm hiểu về cấu tạo máy kinh vĩ và máy kinh vĩ được dùng để làm gì trong bài viết dưới đây!
Máy kinh vĩ là gì?
Máy kinh vĩ (Theodolite) là một thiết bị, dụng cụ được sử dụng trắc địa chủ yếu cho việc đo góc. Ngoài ra, máy kinh vĩ cũng có thể được ứng dụng trong một số công tác đo khoảng cách và đo cao cơ bản.
Máy kinh vĩ là thiết bị trắc địa được dùng đo góc hoặc đo khoảng cách hay đo cao cơ bản.
Máy kinh vĩ được phân loại dựa trên độ chính xác hoặc theo cấu tạo của bàn độ:
- Dựa vào độ chính xác bàn độ, máy kinh vĩ được chia thành 3 loại:
+ Máy kinh vĩ có độ chính xác cao: mβ = ±0”5 ÷ ±2′
+ Máy kinh vĩ độ chính xác: mβ = ±5’’ ÷ ±10’’
+ Máy kinh vĩ kỹ thuật: mβ = ±15’’ ÷ ±30’’
- Dựa vào cấu tạo bàn độ, máy kinh vĩ được chia thành 2 loại:
+ Máy kinh vĩ quang cơ: Loại máy kinh vĩ này có bàn độ được làm từ thủy tinh, đọc số thông qua hệ thống quang học.
+ Máy kinh vĩ điện tử: Bàn độ của loại máy kinh vĩ này làm bằng đĩa từ và đọc số nhờ vào màn hình hiển thị.
Cấu tạo máy kinh vĩ
– Cấu tạo cơ bản của máy kinh vĩ
Mặc dù có nhiều loại máy kinh vĩ khác nhau, nhưng nhìn chung các loại máy kinh vĩ đều được cấu thành tự các bộ phận cơ bản là:
- Bàn độ ngang (1)
- Bàn độ đứng (2)
- Ống kính (3, 4, 5)
- Ống thủy dài, ống thủy tròn (6)
- Bộ phận đọc số (7)
- Các ốc vi động (8)
- Các ốc cân bằng máy (9)
Cấu tạo cơ bản của một máy kinh vĩ.
Đi kèm với mỗi máy kinh vĩ là một chân máy và mia. Chân máy của máy kinh vĩ là một giá có 3 chân được làm từ gỗ hoặc kim loại và có thể điều chỉnh độ dài. Mia về bản chất chính là một thước dài, được đánh số theo khoảng cách, được sử dụng như một phụ kiện cho thiết bị trong đo đạc.
– Cấu tạo của một số bộ phận chính trên máy kinh vĩ
- Bàn độ của máy kinh vĩ:
Bàn độ của máy kinh vĩ có hai loại là bàn độ ngang và bàn độ đứng. Bàn độ có hình tròn, trên bàn độ được khắc các vạch chia độ.
- Ống kính của máy kinh vĩ:
Một ống kính được tạo thành từ 3 bộ phận chính, đó là: kính vật, kính mắt và lưới chữ thập.
Hình ảnh trong ống kính là một lưới dây hình dạng chữ thập được sử dụng để ngắm mục tiêu khi thực hiện đo. Đường thẳng nối giữa quang tâm kính vật và quang tâm kính mắt, đồng thời đi qua tâm của lưới dây chữ thập được gọi là trục ngắm của ống kính.
Độ phóng đại của ống kính được tính theo công thức:
Trong đó: VX là độ phóng đại của ống kính; fv là tiêu cự kính vật; fm là tiêu cự kính mắt.
- Bọt thủy của máy kinh vĩ:
Bọt thủy là bộ phận được làm từ thủy tinh, bên trong bọt thủy có chứa chất lỏng và bọt khí. Ống thủy của máy kinh vĩ giúp cân bằng máy. Có hai loại bọt thủy, đó là bọt thủy dài và bọt thủy tròn.
- Bọt thủy tròn được dùng để cân bằng sơ bộ cho máy. Mặt trên của bọt thủy tròn có khắc những vòng tròn đồng tâm cách nhau 2mm. Bên mặt trong của bọt thủy tròn có hình dạng chỏm cầu, với đỉnh chỏm cầu là “điểm không”.
- Bọt thủy dài có chức năng cân bằng máy kinh vĩ chính xác. Bọt có trục là đường tiếp tuyến với mặt cong ở phía trong của bọt thủy và đi qua điểm giữa (gọi là “điểm không”). Mặt trên của ống có những vạch chia cách nhau 2mm, tương ứng với góc ở tâm (còn được gọi là độ nhạy ống thủy).
Máy kinh vĩ dùng để làm gì?
Máy kinh vĩ là một thiết bị chuyên dụng dành cho các công việc đo góc bằng hay góc đứng. Ngoài ra, thiết bị còn có thể được sử dụng để đo độ cao hay khoảng cách của các dạng địa hình, phục vụ cho công tác khảo sát, điều tra thực địa và được ứng dụng trong thi công, xây dựng công trình và xây dựng hệ thống mạng lưới tọa độ.
Máy kinh vĩ có nhiệm vụ quan trọng trong đảm bảo kích thước, hình dạng, cũng như độ thẳng đứng cho công trình, nhờ đó có thể xác định đúng vị trí tìm trục, hỗ trợ cho công tác đo đạc.
Một vài công dụng chính của máy kinh vĩ điện tử:
- Sử dụng máy để đo góc bằng hoặc góc đứng.
- Dùng để đo độ nghiêng của các công trình xây dựng.
- Bố trí trục, đường thẳng, phục vụ thi công công trình.
- Bố trí điểm chi tiết bằng phương pháp tọa độ cực.
Hiện nay có nhiều dòng máy kinh vĩ đang được kinh doanh trên thị trường. Nổi bật trong số đó, người dùng không thể bỏ qua dòng máy kinh vĩ điện tử Hi-Target HDT2 hiện đang được các kỹ sư tin dùng. Với các chức năng như đo lường và tính toán, đồng thời cho phép hiển thị thông minh thông qua sử dụng công nghệ máy tính vi mô, vận hành đơn giản, máy kinh vĩ điện tử Hi-Target HDT2 được ứng dụng phổ biến trong kỹ thuật, địa chính, khảo sát địa hình…
Hy vọng rằng thông qua bài viết này, bạn đã hiểu về cấu tạo của máy kinh vĩ, cũng như những chức năng, ứng dụng của loại thiết bị trắc địa này. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào về máy kinh vĩ, hay các thiết bị đo đạc khác, hãy liên hệ ngay đến HOTLINE 0903 825 125 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng nhất!
>>> Xem thêm: Hướng dẫn sử dụng máy kinh vĩ điện tử
