BIM, GIS, IoT – Giải pháp công nghệ giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính ngành xây dựng

Ngày 29/5/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký Công điện số 78/CĐ‑TTg về tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Trong công điện này, Thủ tướng có nhắc đến đẩy mạnh số hóa, tự động hóa (BIM, GIS, IoT,…), tái sử dụng dữ liệu trong thực hiện thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng để cắt giảm hồ sơ, giấy tờ, trình tự thực hiện, thời gian giải quyết thủ tục hành chính.

Các nội dung chính

Bối cảnh cải cách thủ tục hành chính ngành xây dựng

Trong nhiều năm qua, ngành xây dựng tại Việt Nam phải đối mặt với tình trạng thủ tục hành chính phức tạp, kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến tiến độ triển khai dự án, môi trường đầu tư và chi phí xã hội. Các vướng mắc phổ biến thường là:

Hồ sơ yêu cầu nhiều loại giấy tờ trùng lặp như: bản vẽ quy hoạch, thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật, thiết kế thi công…
Quá trình thẩm định thiết kế, cấp phép xây dựng, nghiệm thu hoàn công thường mất nhiều thời gian, phụ thuộc vào thẩm định viên, dễ xảy ra chồng chéo.
Việc thiếu kết nối giữa dữ liệu quy hoạch, đất đai, cơ sở hạ tầng kỹ thuật khiến cơ quan chức năng khó kiểm tra, còn doanh nghiệp thì bị lúng túng trong khâu chuẩn bị hồ sơ.
…

Trước tình hình đó, Công điện 78/CĐ‑TTg đã được ban hành, đưa ra các yêu cầu và mục tiêu cụ thể nhằm cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng, trong đó có đề cập đến đẩy mạnh ứng dụng BIM, GIS, IoT… để số hóa và tự động hóa.

Công điện 78/CĐ‑TTg của Thủ tướng Chính phủ tập trung đề cập đến cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng.

BIM, GIS, IoT – Giải pháp công nghệ thiết thực giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính ngành xây dựng

Cụ thể, ngành xây dựng có thể ứng dụng BIM, GIS, IoT như thế nào để góp phần vào cải cách thủ tục hành chính ngành xây dựng? Dưới đây là một số ý kiến của Đất Hợp.

– BIM – Cánh tay số hóa của thiết kế và thẩm định:

BIM (Building Information Modeling) là một trong những công nghệ cốt lõi trong chuyển đổi số ngành xây dựng. Khác với bản vẽ 2D truyền thống, BIM tạo ra một mô hình công trình 3D sống động, trong đó chứa đựng toàn bộ dữ liệu thiết kế – từ kiến trúc, kết cấu, điện nước, vật liệu đến lịch thi công và chi phí… Trong cải cách thủ tục hành chính, BIM có thể giúp:

Thẩm định, thẩm duyệt trên nền tảng thiết kế số, loại bỏ hồ sơ giấy rườm rà.
Phát hiện lỗi kỹ thuật, xung đột ống – điện – kết cấu tự động, giảm gián đoạn cấp phép.
Dễ dàng cập nhật hồ sơ và thực hiện nghiệm thu điện tử.

Từ đó, giúp giảm thời gian thẩm định, nâng cao chất lượng hồ sơ ngay từ giai đoạn đầu.

BIM là một trong những công nghệ quan trọng góp phần vào đơn giản hóa thủ tục hành chính ngành xây dựng.

Khi công trình thi công, dữ liệu BIM cũng giúp việc nghiệm thu trở nên chính xác hơn, nhờ việc so sánh giữa mô hình thiết kế và thực tế hiện trường thông qua ảnh, cảm biến và báo cáo tiến độ.

– GIS – Bản đồ số minh bạch không gian và quyền sử dụng đất:

GIS (Geographic Information Systems) là hệ thống quản lý dữ liệu không gian, cho phép lưu trữ, phân tích và hiển thị thông tin trên nền bản đồ số. Trong lĩnh vực xây dựng, GIS giúp số hóa toàn bộ quy hoạch sử dụng đất, ranh giới dự án, vị trí công trình, hệ thống hạ tầng kỹ thuật như cấp điện, cấp nước, thoát nước, giao thông…

GIS giúp lưu trữ các thông tin về đất đai trên nền tảng số.

Thay vì tra cứu thủ công thông tin quy hoạch, người dân và doanh nghiệp có thể truy cập trực tuyến bản đồ số GIS để biết chính xác lô đất của mình có thuộc diện quy hoạch không, được phép xây bao nhiêu tầng, khoảng lùi bao nhiêu mét… Từ đó, việc lập hồ sơ xin phép xây dựng trở nên chính xác và thuận tiện hơn rất nhiều.

Bên cạnh đó, GIS còn giúp cơ quan nhà nước kiểm tra nhanh tính hợp lệ của hồ sơ thông qua so sánh vị trí tọa độ công trình với cơ sở dữ liệu quy hoạch. Đây là nền tảng quan trọng để triển khai dịch vụ công cấp độ 4, không cần người dân phải nộp bản đồ giấy hay xác nhận thủ công. GIS cũng đóng vai trò là “trung tâm kết nối” giữa thiết kế (BIM) và thực địa (IoT), tạo nên một hệ sinh thái dữ liệu xây dựng toàn diện, minh bạch và dễ kiểm soát.

>>> Vai trò cốt lõi của BIM và GIS trong chuyển đổi số ngành xây dựng

– IoT – Giám sát tiến độ & chất lượng công trình theo thời gian thực:

IoT (Internet of Things) là mạng lưới các thiết bị cảm biến có khả năng kết nối internet để thu thập và truyền tải dữ liệu một cách liên tục. Trong ngành xây dựng, IoT đang được ứng dụng để giám sát tiến độ thi công, chất lượng vật liệu, điều kiện môi trường công trình…

Công nghệ IoT giúp giám sát tiến độ và chất lượng công trình theo thời gian thực.

Ví dụ, các cảm biến có thể đo độ lún nền móng, nhiệt độ bê tông trong quá trình đông cứng, độ ẩm kết cấu trong môi trường khắc nghiệt, hoặc theo dõi mức tiêu hao năng lượng, khí CO2 trong các công trình xanh. Dữ liệu này được truyền về trung tâm giám sát theo thời gian thực, giúp các bên liên quan ra quyết định nhanh hơn, kịp thời xử lý rủi ro.

Về mặt hành chính, IoT hỗ trợ mạnh mẽ trong công đoạn nghiệm thu công trình và kiểm tra hậu kiểm, thay vì phải cử đoàn kiểm tra trực tiếp đến công trường, cơ quan chức năng có thể dựa vào dữ liệu IoT được lưu trữ và xác thực từ xa để xác định công trình có đạt yêu cầu hay không. IoT cũng là “mắt xích” quan trọng giúp Chính phủ thực hiện mục tiêu chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, vừa đảm bảo chất lượng công trình, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và chủ đầu tư.

Kết nối với hệ thống BIM/GIS, dữ liệu IoT giúp minh bạch toàn bộ quá trình xây dựng.

>>> Xem thêm: IoT (Internet of Things) và giám sát tự động trong ngành Trắc địa

Lợi ích từ việc áp dụng BIM, GIS và IoT

Việc ứng dụng đồng bộ các công nghệ BIM, GIS, IoT không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà còn là bước ngoặt toàn diện giúp chuyển đổi từ hành chính truyền thống sang hành chính số thông minh.

Đầu tiên, ở cấp độ quản lý nhà nước, hệ thống số hóa dựa trên BIM, GIS và IoT sẽ giúp cắt giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, đúng với mục tiêu của Công điện 78/CĐ-TTg. Thay vì phải tiếp nhận hồ sơ giấy, đối chiếu bản vẽ, kiểm tra thực địa thủ công, cán bộ có thể thẩm định, xét duyệt, theo dõi và nghiệm thu công trình ngay trên một nền tảng tích hợp duy nhất. Điều này còn giúp giảm thiểu sai sót, tiêu cực và sự phụ thuộc vào yếu tố chủ quan của con người.

Về phía doanh nghiệp và nhà đầu tư, lợi ích rõ ràng nhất là tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ pháp luật. Thay vì mất vài tháng cho quy trình cấp phép, thẩm định và nghiệm thu, doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ qua mạng, được thẩm định trực tiếp trên mô hình BIM kết nối với dữ liệu GIS và được giám sát tiến độ qua cảm biến IoT.

Việc tái sử dụng dữ liệu giữa các bước (ví dụ: từ quy hoạch → thiết kế → cấp phép → nghiệm thu) cũng giúp doanh nghiệp không phải khai lại nhiều lần, không phát sinh chi phí bản vẽ, đo đạc, kiểm định không cần thiết. Khi công trình được nghiệm thu nhanh và minh bạch, doanh nghiệp có thể đưa dự án vào vận hành hoặc khai thác sớm hơn, từ đó cải thiện dòng tiền và hiệu quả kinh doanh.

Với người dân và cộng đồng, lợi ích thể hiện ở tính minh bạch và tiếp cận dễ dàng thông tin quy hoạch – xây dựng. Các hệ thống GIS công khai sẽ giúp người dân tự tra cứu xem một khu đất có được phép xây dựng hay không, xây bao nhiêu tầng, có vướng quy hoạch treo không… Việc này giúp giảm rủi ro tranh chấp, khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai – xây dựng, đồng thời tăng tính chủ động và hiểu biết pháp luật của người dân.

Đối với công trình công cộng, IoT còn giúp cộng đồng theo dõi mức độ an toàn, mức độ hoàn thiện và chất lượng môi trường sống (ví dụ: độ ồn, độ rung, chất lượng không khí…) theo thời gian thực.

Không chỉ dừng lại ở đó, khi dữ liệu từ BIM – GIS – IoT được tích hợp thành một hệ sinh thái số, cơ quan quản lý có thể sử dụng để ra quyết định chính sách thông minh hơn.

Ví dụ, dữ liệu về độ lún nền móng tại các khu vực ven sông có thể được sử dụng để điều chỉnh quy hoạch phân khu. Dữ liệu về tiến độ xây dựng ở từng địa phương giúp Bộ Xây dựng điều phối nguồn lực, ưu tiên giải ngân vốn đầu tư công. Đây là những tiền đề quan trọng để tiến tới chính phủ số trong lĩnh vực xây dựng và phát triển đô thị thông minh.

Có thể thấy rằng, các giải pháp BIM, GIS, IoT đang ngày càng chứng minh được tầm quan trọng trong công tác chuyển đổi số ngành xây dựng và góp phần không nhỏ vào công cuộc đơn giản hóa thủ tục hành chính của ngành. Khi được áp dụng đồng bộ và đúng lộ trình, các giải pháp này sẽ là bệ phóng thực sự để cải cách hành chính đi vào thực chất, đúng như tinh thần mà Công điện 78/CĐ‑TTg của Chính phủ đã đề ra.